وی خاطرنشان كرد: وجود آيات و گزاره‌های علمی در قرآن انكارناپذير است و كنارگذاشتن آن‌ها افزون بر آن‌كه به معنای بی‌اعتنايی به مفاهيم و مدلول‌های آيات علمی است، زمينه را برای برخورد ملحدانه و غرض‌ورزانه مخالفان قرآن هموار خواهد ساخت. به تعبير امير مؤمنان(ع) در نامه 62 نهج‌البلاغه «من نام لم ينم عنه»؛ چنان نيست كه اگر كسی چشم از حقيقت فرو پوشد، ديگران نيز چشم خود را فرو پوشانند.
اين قرآن پژوه با بيان اين‌كه انحراف و كژروی، در هر زمينه‌ای محتمل و طبيعی است، تصريح كرد: آيا قرآن خود اظهار نكرده است كسانی كه در دل‌هايشان ميل به كژی است با تأويل آيات متشابه به دنبال فتنه‌گری‌اند؟! آيا با چنين فرض واقع‌بينانه‌ای می‌توان مدعی شد در قرآن آيات متشابه راه نيافته است يا ناچاريم در برخورد با آيات متشابه و جلوگيری از تأويل‌های ناروا، مبانی و قواعد علمی متقنی را بنيان نهيم؟
مؤلف كتاب «رابطه قرآن و سنت» با بيان اين‌كه انكار راهيافت گزاره‌ها و آموزه‌های علمی در قرآن غير عملی و غير واقع‌بينانه است، تصريح كرد: در برابر رويكردهای افراطی و بی‌مبنا به اين عرصه، بايد مبانی و چارچوب‌های مشخص و روشنی را ارائه كرد.
وی با اشاره به برخوردهای افراطی با آيات علمی قرآن، خاطرنشان كرد: مهم‌ترين عامل پيدايش و گسترش رويكرد علمی در تفسير، پس از دوران رنسانس و در واكنش به تهاجم فرهنگ غرب به جهان اسلام بود كه در عمل، سروری غربيان بر مسلمانان را همراه داشت. شماری از انديشوران مسلمان از سر خيرخواهی برای رويارويی با اين پديده با شتاب سراغ ميراث دينی، كتاب و سنت آمدند و برای نشان دادن پيشگامی مسلمانان، آيات و روايات علمی را استخراج و بازكاوی كردند.
حجتالاسلام نصيری با بيان اين‌كه اين اقدام مسلمانان با نوعی شتاب‌زدگی همراه شد، اظهار كرد: از مفسرانی كه در اين عرصه بيش از ديگران اهتمام به خرج دادند، طنطاوی است كه تفسير «الجواهر» را با رويكرد علمی فراهم آورد. اين تفسير افزون بر مباحث محتوايی، چنان با انواع تصاوير از كهكشان‌ها، ستاره‌ها، سيارات، حيوانات و گياهان آراسته شده كه در نگاه آغازين بيشتر به يك كتاب علمی می‌ماند تا يك تفسير.
وی افزود: اوج نگرانی طنطاوی از غفلت مسلمانان از علم و مباحث علمی كه زمينه‌ساز سلطه فرهنگی بيگانگان شد، از همان صفحات آغازين تفسير و مقدمه او روشن است. وی معتقد است تمام ذلت و حقارت مسلمانان در دوری آنان از علم است. طنطاوی در جايی از تفسير خود درباره ميزان اهتمام قرآن به گزاره‌های علمی آورده است: «علوم طبيعی همان علم توحيد، همان علم دين، همان رسيدن به خداوند، پيش رفت ملت‌ها و دوستی خداوند، خشيت از او، ترقی ملت‌ها در دنيا، برتری آنان در آخرت، رسيدن به لقاءالله، رسيدن به مقام وجه اللهی است و نيل به تمام اين امور بدون علوم طبيعی امكان‌پذير نيست».
مؤلف كتاب «حديث‌شناسی» با بيان اين‌كه با نگاه افراطی طنطاوی به علم، تفسير او پر از مباحث علمی است، تصريح كرد: محمدحسين ذهبی در جلد دوم تفسير و مفسرون، تفسير او را دائرةالمعارف علمی می‌داند كه در آن درباره هر علم و فنی سخن به ميان آمده و معتقد است در آن همه‌چيز جز تفسير انعكاس يافته است.
وی با اشاره به ديدگاه آيت‌الله معرفت درباره تفسير الجواهر گفت: آيت‌الله معرفت در داوری تفسير است: «وی در اين تفسير به تفصيل در مورد انواع و اشكال گياهان و حيوانات و مناظر طبيعی و تجربيات علمی سخن می‌گويد تا مسئله را برای خواننده روشن كند و حقيقت را در برابر وی مجسم كند، اما در طرح اين مباحث افراط كرده و از حد اعتدال تجاوز كرده است».
علی نصيری:
در دهه‌های اخير كه دين و معنويت تا حدودی قابل توجه جايگاه پيشين خود را بازيافت، بسياری از انديشوران مسلمان لازم ديدند به دور از پيش‌داوری منفی يا مثبت درباره آموزه‌های علمی دين، بار ديگر متون و گزاره‌های دينی خود در عرصه علم را از سر پرسش‌گری واقع‌بينانه بازشناسند و اين ميراث را به جهانيان معرفی كنند
حجتالاسلام نصيری افزود: در برابر نهضت‌های الحادی و موجی كه با ادعای تناقض علم و دين ايجاد شد، بسياری از دين‌پژوهان و به‌ويژه قرآن‌پژوهان جبهه‌ای جديد در عصر تفسير و مطالعات قرآن مبنی بر هم‌آوايی آموزه‌های دينی با دستاوردهای علمی گشودند. اين جبهه در ميان انديشوران مسلمان در حوزه قرآن و سنت با گستردگی هرچه تمام دنبال شد. گشوده شدن وجهی ديگر در اعجاز قرآن با عنوان «اعجاز علمی» و تأليف كتاب‌های فراوان در اين زمينه و پيدايش گرايش تفسير علمی در ميان تفاسير؛ از نتايج همين رخداد است.
وی با بيان اين‌كه شاه‌بيت تمام كسانی كه در اين عرصه گام برداشته‌اند، عدم تناقض و تعارض ميان دين و علم است، تصريح كرد: دين اسلام در روزگاری كه از علم و دستاوردهای علمی خبری نبود، در زمينه علم پيشگام بود و آموزه‌ها و رهنمون‌هايی ارائه كرد كه قرن‌ها بعد با تحقيقات بشری به اثبات رسيده است.
عضو هيئت علمی دانشگاه علم و صنعت خاطرنشان كرد: از آنجا كه با شكل‌گيری انقلاب صنعتی در غرب و رشد سريع تكنولوژی و عقب‌افتادگی مسلمانان در عرصه علم و تكنولوژی، زمينه سلطه جهان غرب بر جهان اسلام آمد و پديده نامبارك استعمار و در نتيجه چپاول سرمايه‌های مسلمانان رخ داد، شماری از انديشوران مسلمانان با استخراج آموزه‌های علمی از كتاب و سنت، در كنار تشويق به فراگيری علم، به نهضت «اصلاح دينی» و بيداری مسلمانان از خواب جهل و غفلت روی آوردند.
وی بيان كرد: رويكرد علمی مسلمانان به قرآن در اين دوره در عين برخورداری از امتيازات گوناگون و رعايت احتياط در آثاری؛ چون تفسير نمونه، ضعف‌هايی دارد كه علم‌زدگی، تأويل علمی بسياری از آيات قرآن و انكار بخشی از معجزات پيامبران كه به ظاهر با آموزه‌های علمی ناسازگارند، شتاب‌زدگی در تطبيق آيات قرآن با دستاوردهای گاه غير قطعی علم، از جمله آن‌هاست.
حجتالاسلام نصيری با بيان اين‌كه در دهه‌های اخير دين و معنويت تا حدودی قابل توجه جايگاه پيشين خود را بازيافت، اظهار كرد: بسياری از انديشوران مسلمان لازم ديدند به دور از پيش‌داوری منفی يا مثبت درباره آموزه‌های علمی دين، بار ديگر متون و گزاره‌های دينی خود در عرصه علم را از سر پرسش‌گری واقع‌بينانه بازشناسند و اين ميراث را به جهانيان معرفی كنند.
وی در پايان خاطرنشان كرد: بر اين اساس تلاش‌های علمی و تحقيقات درخور تحسين به‌ويژه ميان انديشوران مسلمان در حال انجام است كه می‌تواند تا حدود زياد به دور از افراط و تفريط، بسياری از آموزه‌های علمی قرآن و سنت را به دست دهد. از جمله اين آثار می‌توان از كتاب التفسير العلمی فی الميزان، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، محمدعلی رضائی اصفهانی و نيز آثاری كه در زمينه علوم انسانی؛ مثل مديريت اسلامی، اقتصاد اسلامی، قرآن و سياست ياد كرد.
دوشنبه 02 فروردين 1389 06:56:13 شماره خبر :553961