از سال ۱۳۸۰ که مرحوم آیت الله احسانبخش (رحمة الله تعالی علیه) چشم از جهان فروبست، مترصد فرصتی بودم تا یاد و خاطره ایشان تجدید شود؛ به ویژه اشتیاق بود تا صدا یا فیلمی از آن مرحوم در اختیار قرار گیرد؛ زیرا خاطراتی از آن مرحوم داشتم.
در طول دوران تحصیل و پس از آن در فرصت هایی نه چندان طولانی خدمت آن مرحوم رسیدم. در مشهد به عنوان عضو شورای طلاب گیلان به همراه دوستانی فاضل توفیق چند بار دیدار و گفت و شنود فراهم شد؛ به ویژه آن که یکی از برنامه های شورا توزیع شهریه مختصر ایشان بود. برای ایشان در مسجدی نزدیک حرم برنامه سخنرانی گذاشتیم. این روایت نبوی را خواندند: «لولا أن الشياطين يحومون على قلوب بني آدم لنظروا إلى ملكوت السماوات»
دو جمله از آن مرحوم در خاطر ماند: یک؛ درس بخوانید و الا باید مثل برخی کنار حوض مدرسه فیضیه بنشینید و غیبت این و آن بر زبان شما جاری شود! دو؛ نذر دارم روزی پنج ساعت مطالعه کنم و اگر روزی فوت شود، روز دیگر آن را جبران می کنم.
یک بار در منزل ایشان در رشت توفیق حضور فراهم شد. جمع قابل توجهی از مدیران کشوری و استانی حضور داشتند و آن مرحوم با کمال شگفتی در عین برخورد شفیقانه با مراجعه کنندگان و با حضور آن جمع، با فردی کار نمونه خوانی یکی از کتاب های خود را پی می گرفت.
سخنرانی ها و اظهار نظرهای ایشان در زمان حضور در حوزه علمیه قم از طریق روزنامه نقش قلم که یک از دوستان عزیز ارسال می کرد، را دنبال می کردم. سخن مکرر ایشان: «سرسبزی گیلان باعث محرومیت این استان شده است» از خاطر نمی رود.
در تمام این سال ها آن مرحوم را عالمی خوش سخن، آشنا به مسایل روز، دارای دانش قابل تحسین، بسیار خوش مجلس و خوش رو، مردمی و سخت کوش یافتم.
به سهم خود در کتاب های حدیثی که برخی طی دو دهه گذشته به عنوان متن درسی حوزه اندک خدمتی به حوزه داشتند، از ایشان و از کتاب «آثار الصادقین»؛ دربرگیرنده روایات معصومان به ترتیب حروف الفباء است و در دوران پس از مجروحیت شدید در بیش از بیست جلد فرام شده است، به نیکی یاد کردم.
خدمات ایشان پیش و پس از انقلاب به ویژه همت بلند آن مرحوم در ساخت مسجد بسیار با ارزش رشت (مسجد امام خمینی) که به مصلی معروف است، هرگز از خاطره ها محو نخواهد شد.
به نظر این ناچیز تا کنون از خدمات گسترده آن مرحوم به شایستگی تقدیر نشده است و در صدا و سیما و رسانه های گیلان از علمای خدوم گذشته تقریباً هیچ یاد نمی شود و این امر باعث تاسف و تالم زیاد است! عالمان دینی و معنوی هر شهر در طول حیات خود به مثابه مناره ها راه نمای مردم بودند و به مثابه برج و بارو از مرزهای اعتقادی و اخلاقی مردم سنگربانی کردند. چگونه باور پذیر است که پس از مرگ آنان تا این اندازه مورد فراموشی و بی مهری قرار گیرند؟!
تدوین این یادداشت که زمینه های آن به صورت اتفاقی فراهم شد، تذکاری است برای مدیران فرهنگی استان که قدری به خود آیند و وظایف اخلاقی و دینی خود را در این زمینه بیش از گذشته دریابند! از سویی دیگر، شخصاً بازخوانی زندگی همه عالمان دینی را بسیار مغتنم می دانم؛ همان گونه که بسیاری از آنها را مطالعه کردم. این امر را برای طلاب و فضلای جوان بسیار ضروری می دانم؛ زیرا موثرترین و مفیدترین تجربه ها در مسیر هدایت و تربیت مردم را در اختیار می گذارد.
از خداوند منان برای مرحوم آیت الله احسانبخش و همه عالمان خدوم این آستان، روح و ریحان و رحمت و رضوان را طلب می کنم.
علی نصیری، سه شنبه، بیست و چهارم مرداد ۱۴۰۲، رشت/ مژده