به لطف الهی پس از قریب به بیست سال از نخستین انتشار کتاب «مکتب تفسیری صدرالمتالهین» اثر استاد علی نصیری، ویراست جدید این کتاب توسط انتشارات وحی و خرد روانه بازار شده است.
در بخشی از مقدمه این کتاب چنین آمده است:
مباحث کتاب در شش فصل به شرح ذیل تنظیم شده است:
- یک؛ در فصل نخست به بررسی زیستنامه صدرالمتالهین و اندیشههای او پرداخته شده و ضمن برشمردن ادوار حیات، اساتید و شاگردان و آثار ملاصدرا، مهمترین نقدهایی كه به شخصیت و اندیشههای او شده مورد بررسی قرار گرفته است.
- دو؛ فصل دوم به معرفی روش تفسیری صدرالمتالهین اختصاص یافته است. در این فصل ضمن ارائه اطلاعات اولیه درباره مجلدات و چاپهای تفسیر، منابع صدرالمتالهین در تفسیر و چگونگی طرح مباحث تفسیری؛ اعم از مباحث ادبی، اسباب نزول و قرائات مورد بررسی قرار گرفته است. پاسخ به این شبهه كه تفسیر صدرالمتالهین آیا تفسیر، تحمیل یا تطبیق است و دفاع از نظریه تطبیق از مباحث بسیار مهم این فصل است.
- سه؛ در فصل سوم شماری از اندیشههای قرآن شناخت [= علوم قرآنی مصطلح] صدرالمتالهین نظیر: حقیقت قرآن، ماهیت وحی، ظاهر و باطن انعكاس یافته است.
- چهار؛ در فصل چهارم مبانی فهم و تفسیر قرآن از نگاه صدرالمتالهین مورد بررسی قرار گرفته است. مراتب فهم، بررسی نقش روایات در تفسیر، نقش ذوق و مكاشفه در فهم و تفسیر قرآن و ضرورت استناد به ظواهر و مدالیل ظاهری آیات از مباحث اساسی این فصل است كه به عنوان مبانی فهم برشمرده شدهاند.
- پنج؛ در فصل پنجم ضمن ارائه مباحثی درباره مفهوم گرایش عرفانی و دیدگاهها در دفاع یا ردّ تفسیر عرفانی و معیارهای تفسیر عرفانی صحیح، ده مورد از تفسیر عرفانی صدرالمتالهین مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در این فصل تبیین شده كه بارزترین گرایش در تفسیر صدرالمتالهین گرایش عرفانی است و گرچه تفسیرهای عرفانی او عموماً با نقدهایی روبرو است، امّا به هر روی نمیتوان آنها را به هدف تحمیل مبانی عرفانی بر قرآن ارزیابی کرد.
- شش؛ فصل ششم به بررسی گرایش فلسفی به عنوان دومین گرایش مشهود در تفسیر ملاصدرا اختصاص یافته است. در این فصل ضمن تبیین جایگاه فلسفه و فلاسفه از نگاه صدرالمتالهین، نمونههایی از تفسیر فلسفی او در محورهای خداشناسی و معادشناسی انعكاس یافته است. از مباحث این فصل بدست میآید كه صدرالمتالهین بیشتر در صدد برقراری همسویی میان قرآن و فلسفه؛ یعنی همان نظریه تطبیق است، هر چند ممكن است در مواردی دچار اشتباه شده باشد. از سویی دیگر، در تمام مباحث كتاب نمونههای عینی از تفسیر صدرالمتالهین انعكاس یافته است.
گفتنی است این اثر نخست با عنوان ارایه پایان نامه مقطع دکترای نگارنده تدوین یافت و در سال ۱۳۸۲ در دانشکده الهیات دانشگاه تهران با دریافت نمره عالی دفاع شد و سپس توسط بنیاد حکمت ملاصدرا بدون کوچکترین تغییر انتشار یافت که به لطف الهی به عنوان منبعی پیشگام، معتبر و علمی در معرفی تفسیر صدرالمتالهین مورد اقبال مراکز دانشگاهی و حوزوی قرار گرفت. نگارنده در چند مقاله منتشره در داخل و خارج از کشور با استفاده از این اثر به معرفی تفسیر صدرالمتالهین پرداخت و با تکیه به مباحث محتوایی مقالاتی در این زمینه انتشار داد.
شگفت آن که به خاطر کثرت اشتغالات علمی و به رغم فقدان کتاب در بازار نشر، هیچ مجالی برای نگارنده به هدف بازنگری در این اثر و انتشار مجدد آن فراهم نشد تا آن که خداوند در بهار سال ۱۴۰۰؛ یعنی پس از هیجده سال از انتشار این کتاب، توفیق و مجال مجدد برای این کار را فراهم آورد. در این راستا متن کتاب به طور دقیق و کامل مورد بازخوانی قرار گرفت و افزون بر رفع اشکالات تایپی، اعمال ویرایش ادبی، غنیسازی منابع و مستندات، تغییر عناوین و تیتر شماری از مباحث و تغییر بخشهایی از محتوا، مباحثی نیز به متن کتاب افزوده شد.
در پایان سپاس و ستایش بیپایان خود را به محضر خداوندِ فیض گستر به خاطر همه توفیقات و در کنار آنها توفیق به فرجام رسیدن ویرایش جدید این کتاب تقدیم میدارم و ضمن آروزی علوّ درجات و همنشینی با صالحان برای صدرالمتالهین، از ساحت مهر پرور الهی میطلبم تا ظرف جان و اندیشه ما را از معارف و اسرار نورانی قرآن کریم لبریز سازد و منش ما را هم آوا و همگام با آموزههای این کتاب آسمانی مقرر فرماید و همنشینی با انبیاء و اولیای خود پس از رخت بر بستن از این خاکدان را نصیب ما بفرماید! بمنه و کرمه.
علاقه‌مندان می‌توانند از طریق مراجعه به سایت طاقچه به آدرس ذیل برای تهیه این کتاب اقدام فرمایند: https://taaghche.com/book/116720