بسم الله الحمن الرحیم
از جمله مسایلی که باید در باره آیات قرآن مورد توجه قرار داد، انسجام و پیوستگی استوار درونی و بیرونی کلمات و جملات آیات است که بر اساس احاطه علمی و اراده حکیمانه خداوند کنار هم سامان یافته اند؛ به گونه ای که نمی توان به راحتی میان آنها گسست ایجاد کرد.
توجه به این نکته از آن جهت لازم است که برخی از خاورشناسان به خاطر عدم آشنایی با اسرار معانی قرآن، آن را کتابی آشفته و فاقد ساختاری روشن معرفی کرده اند، در حالی که ژرف اندیشی در سرتاسر آیات قرآن نشان میدهد که ارتباط دقیق و معناداری میان آیات وجود دارد.
پیوند درونی آیات
از جمله نمونه های پیوستگی درونی آیات آیه ذیل است که در آن از مؤمنان خواسته شده است تا اهل صبر و پایداری باشند:
«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، صبر کنید و ایستادگی ورزید و مرزها را نگهبانی کنید و از خدا پروا نمایید، امید است که رستگار شوید.»( آل عمران، 200)
از ظاهر آیه تنها تاکید بر صبر و مرزداری استفاده می‌شود و به نظر می‌رسد که میان سه توصیه به صبر، مصابره و مرابطه رابطه‌ای وجود ندارد، در حالی که با تامل در آیه می‌توان دریافت که میان این سه توصیه رابطه دقیق و گسست ناپذیر برقرار است.
به این معنا که واژه «اصْبِرُوا» به صبر و بردباری در رفتار فردی مؤمنان اشاره دارد و واژه «صَابِرُوا» به صبر در رفتار اجتماعی ناظر است؛ یعنی لازم است تا مؤمنان به یکدیگر توصیه به صبر نمایند و در جهت تقویت صبر و بردباری در جامعه دینی بکوشند؛ و در مرحله سوم واژه «رَابِطُوا» به صبر و بردباری در برابر کافران و بیگانگان تاکید می‌کند که از آن مفهوم مرزداری بدست می‌آید.
براین اساس، آیه شریفه بر ضرورت اهتمام مسلمانان به سه نوع صبر و پایداری پای فشرده است:
صبر درونی هر مسلمان در حوزه نفس و رفتارهای فردی و شخصی؛
صبر و پایداری مسلمانان در تعاملات اجتماعی و در حفظ پیوند و همبستگی اجتماعی؛
پایداری و استقامت مسلمانان در مواجهه با بیگانگان و دشمنان.
پیداست اگر هر فرد مؤمن در رفتار فردی خود دارای صبر و پایداری باشد و در صحنه اجتماع دینی بر چنین صبری تاکید و پافشاری داشته باشد و آن گاه همچون بنیان مرصوص در برابر دشمنان بیرونی صف‌آرایی کند، شکست و گسست در باره او معنا نخواهد داشت. چنین جامعه همچون ساختمانی می‌ماند که همه اجزای آن از سرب ساخته شده است.
برگرفته از کتاب «تفسیر موضوعی قرآن» اثر علی نصیری