۵. فقدان ضرورت سیر و سلوک در تجربه نبوی
تمام کسانی که درباره تجربه‌های عرفانی سخن گفته‌اند، پذیرفته‌اند که راه نیل به این دست از تجربه‌ها سیر و سلوک معنوی و تحمل ریاضت‌های خاص برای پیراستن باطن و زلال ساختن آینه دل است تا تحقق این زلالی معارف و آموزه‌های عرفانی در آیینه دل منعکس شود.
عرفا دل را از این جهت بسان آینه می‌دانند و معتقداند گناه و غفلت بسان زنگار دل را از انعکاس حقایق محروم می‌سازد و ریاضت به مثابه صیقلی است که آینه دل را جلا داده و زنگاری آن را کنار می‌زند. با صفا یافتن دل، آن حقایق در دل انعکاس می‌یابند.
به عنوان نمونه صدر المتالهین در این باره چنین می‌گوید: «انسان تا زمانى كه در این دنیا و محصور به قوانین مادّى آن است، و قوا و حواسّ باطنى او از قوّه به فعلیت نرسیده، براى شنیدن و دیدن به وجود صوت مسموعى همچون اصوات، حروف و كلمات و نیز صورت بصرى همچون الوان و اشكال نیاز دارد؛ هر چند وجود صاحب صورت و هویت خارجى آن به صورت عرضى و در مرحله دوم قابل درك براى او است.
از سوى دیگر، قوّه خیال از مقوله جوهر، و مجرّد از مادّه بدنى است. حال اگر كسى به رغم حضور در این دنیا و محصور بودن در محدودیت‌هاى مادّى آن، به جاى توغّل و فرو غلتیدن در دنیا و مظاهر آن، تمام توجّه خود را به عالم قدس و ملكوت معطوف كرده، نفس خود را بر اساس سرشت نخستین آن یا در اثر ریاضت و تهذیب و به دست آوردن ملكه قداست، پاك و پیراسته سازد، بر خلع و دور افكندن بدن و كنار گذاشتن حواس ظاهرى و روى‌آوردن به عالم ملكوت توانمند خواهد بود.»
بنابر این وجود زنگار بر دل و لزوم صیقل دادن آن با ریاضت از شرایط اجتناب ناپذیر تحقق تجربه‌های عرفانی است، در حالی که در مقوله وحی ممکن است هیچ یک از این دو شرط تحقق نداشته باشند.
به عبارت روشن‌تر؛ هیچ شاهد تاریخی یا وحیانی در بین نیست تا اثبات کند دل‌های پیامبران در اثر گناه یا غفلت دچار زنگار بوده است؛ چنان که هیچ دلیل روشنی در بین نیست که اثبات کند ارسال وحی به پیامبران مسبوق به تحمل ریاضت‌های خاص از سوی آنان بوده است؛
بویژه بر اساس دیدگاه آن دسته از متکلمان مسلمان که بر عصمت پیامبران حتی پیش از نزول وحی تاکید دارند. آنچه از لبریز شدن جان از حقایق نورانی پس از طی دوران سیر و سلوک برای عرفای مسلمان امثال ابوسعید ابو الخیر، بایزید بسطامی، خواجه عبد الله انصاری، عطار نیشابوری، ابو حامد غزالی و صدر المتالهین شیرازی ادعا شده، به هیچ وجه برای پیامبران تحقق نیافته است.